Spis treści
I. Wstęp
II. Przemoc w rodzinie – podstawy teoretyczne
- Definicja
- Cykl przemocy domowej
- Rodzaje przemocy w rodzinie – formy zachowań agresywnych
- Skutki przemocy w rodzinie
III. Diagnoza problemu przemocy w rodzinie w Powiecie Nowosądeckim
1. Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu
2. Sądy Rejonowe w Nowym Sączu i Gorlicach
3. Ośrodki Pomocy Społecznej
3.1 Realizacja procedury Niebieskie Karty
3.2 Realizacja zadań własnych gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie
4. Działania powiatu w zakresie realizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
5. Diagnoza zasobów instytucjonalnych
6. Mapa pomocy rodzinie uwikłanej w przemoc
IV. Harmonogram działań
V. Założenia organizacyjne i merytoryczne do realizacji Programu korekcyjno-edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie w PCPR w Nowym Sączu
VI. Monitorowanie i ewaluacja Programu
VII. Przewidywane efekty realizacji Programu
VIII. Źródła finansowania
I. WSTĘP
Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy oraz Ochrony Osób Doświadczających Przemocy na lata 2021-2025 jest realizacją art. 6 ust. 3 pkt 1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz. U. z 2020 poz. 218) zgodnie z którym do zadań własnych powiatu należy opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
Zasadniczym celem Programu jest ograniczenie skali problemu i skutków przemocy w rodzinie. Program zakłada podejmowanie kompleksowych działań ukierunkowanych zarówno na ochronę osób doświadczających przemocy, jak i na edukowanie osób stosujących przemoc i korygowanie agresywnych postaw i zachowań.
II.PRZEMOC W RODZINIE - PODSTAWY TEORETYCZNE
1. DEFINICJA
Przemoc w rodzinie, zwana także potocznie przemocą domową, to jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie na szkodę bliskiego lub zaniechanie działań koniecznych do ochrony zdrowia i życia osób najbliższych. Działania te naruszają prawa i dobra osobiste członka rodziny (osoby najbliższej – w rozumieniu art. 115 § 11 kodeksu karnego, a także innych osób zamieszkujących wspólnie lub wspólnie gospodarujących). Przemoc w rodzinie w szczególności naraża osoby bliskie na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, narusza ich godność osobistą, nietykalność cielesną, wolność i swobodę, w tym również osobiste normy związane z życiem seksualnym. Powoduje szkody na zdrowiu fizycznym, psychicznym, a także wywołuje cierpienie i krzywdy moralne u osób, które jej doznają.
Przemoc w rodzinie:
- jest zjawiskiem wynikającym z działania człowieka – działanie lub zaniechanie działań jest dokonywane przez jednego członka rodziny przeciwko pozostałym;
- jest intencjonalna – zmierza do osiągnięcia jakiegoś celu;
- wykorzystuje przewagę sił, uniemożliwiając samoobronę i opiera się na władzy i kontroli;
- narusza prawa i dobra osobiste krzywdzonego członka rodziny;
- powoduje szkody i cierpienie u osób, których dotyka.
2. Cykl przemocy domowej
Przemoc domowa rzadko jest czynem jednorazowym. Znacznie częściej jest procesem o długiej, nawet kilkunastoletniej historii. Ma tendencję do powtarzania się według zauważalnej prawidłowości. Cykl przemocy składa się zwykle z trzech następujących po sobie faz:
- faza narastającego napięcia – jest to początek cyklu, który charakteryzuje się wzrostem napięcia i natężeniem sytuacji konfliktowych
- faza ostrej przemocy – następuje wybuch gniewu i wyładowanie agresji
- faza miodowego miesiąca – jest to faza skruchy ze strony sprawcy, okazywania żalu, która jednak, bez specjalistycznej pomocy, kończy się nawrotem przemocy spowodowanym ponownym wzrostem napięcia u sprawcy.
3. RODZAJE PRZEMOCY W RODZINIE – FORMY ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH
Przemoc w rodzinie może przybierać różne formy i dokonywać się przy pomocy różnych instrumentów:
- przemoc fizyczna – są to wszelkie działania polegające na użyciu siły i prowadzące do naruszenia nietykalności cielesnej, nieprzypadkowych urazów, zranień, stłuczeń, złamań czy zasinień;
- przemoc psychiczna – to umyślne działania wykorzystujące nie siłę fizyczną, lecz mechanizmy psychologiczne, powodujące zachwianie pozytywnego obrazu własnej osoby u osoby doświadczającej przemocy, obniżenie u niej poczucia własnej wartości, pojawienie się stanów lękowych i nerwicowych;
- przemoc seksualna – polega na wymuszaniu niechcianych przez ofiarę zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych sprawcy;
- przemoc ekonomiczna – to działania prowadzące do całkowitego finansowego uzależnienia ofiary od sprawcy.
4. SKUTKI PRZEMOCY W RODZINIE
Przemoc w rodzinie jest doświadczeniem traumatycznym, którego skutkiem są zarówno bezpośrednie szkody na zdrowiu psychicznym i fizycznym, jak i poważne, długotrwałe problemy ujawniające się w życiu dorosłym, jako konsekwencje przemocy doświadczanej w dzieciństwie.
- Konsekwencje doświadczania przemocy przez osoby dorosłe
U osób poddawanych długotrwałej przemocy występują poważne problemy fizyczne i emocjonalne. Do najczęstszych objawów będących skutkami przemocy należą: poważne obrażenia ciała, wzrost częstości chorób somatycznych związanych ze stresem (bóle głowy, żołądka, w krzyżu lub w stawach oraz inne dolegliwości), przygnębienie, smutek, obojętność, popadanie w depresję, niepokój, niekontrolowane wybuchy płaczu, śmiechu czy agresji, zmienność nastrojów, decyzji, niepewność, stany lękowe, w tym lęk przed bliskością, nieufność, poczucie zagrożenia, niska samoocena, kłopoty z zasypianiem, koszmary nocne, kłopoty z koncentracją, zwiększone spożycie środków psychoaktywnych, zaprzeczanie, obwinianie się, bezradność, adaptacja do przemocy.
Osoby doświadczające przemocy często zachowują się niezrozumiale, niejednokrotnie zmieniają zdanie i wycofują zawiadomienie o przestępstwie, bronią sprawcy. Zachowania te są w psychologii tłumaczone najczęściej występowaniem wyuczonej bezradności, zjawiska „prania mózgu” czy stresu pourazowego. Wycofanie się z aktywnych działań służących zmianie sytuacji i wyjściu z przemocy może wynikać z przekonania o bezskuteczności działań, popartego wcześniejszymi doświadczeniami. Bierność i rezygnacja są również często wynikiem technik manipulacyjnych, jakim ofiara była poddawana ze strony sprawcy, technik mających utrwalić w niej niską samoocenę i wzbudzić poczucie winy.
- Konsekwencje doświadczania przemocy przez dzieci
Na szczególnie poważne konsekwencje zachowań przemocowych narażone są dzieci. Często są one bezpośrednimi ofiarami lub/i świadkami przemocy w rodzinie. Obok obrażeń cielesnych przemoc domowa powoduje, że dziecko żyje w poczuciu ciągłego strachu i zagrożenia, pozbawione miłości, zaufania i bezpieczeństwa. Niezaspokojenie tych podstawowych potrzeb wpływa na dalszy rozwój dziecka i jest przyczyną wielu schorzeń psychosomatycznych. Dzieci będące ofiarami wykorzystywania seksualnego wykazują wysoki poziom depresji, poczucie osamotnienia, myśli samobójcze, zaburzenia snu, nadpobudliwość, agresję, obniżenie samooceny i poczucie bezwartościowości. Maltretowanie psychiczne niekorzystnie wpływa na rozwój dzieci. Może prowadzić do nieprzystosowania interpersonalnego (brak poczucia bezpieczeństwa, niski poziom kompetencji społecznych, trudności w kontaktach z rówieśnikami), deficytów intelektualnych (deficyty w zakresie możliwości poznawczych, rozwiązywaniu konfliktów i kreatywności), problemów afektywno-behawioralnych (agresja, samoponiżanie, lęk, wstyd i poczucie winy, wrogość i gniew, pesymizm i negatywizm).
Skutki przemocy pojawiające się podczas trwania zachowań przemocowych są zaledwie początkiem destrukcyjnego wpływu przemocy domowej. Konsekwencje przemocy ujawniają się często również po długim czasie, kiedy dziecko dorasta, lub w jego dorosłym życiu. Odroczone skutki przemocy objawiają się w postaci różnych form niedostosowania społecznego. Trudności w nauce, wagarowanie, ucieczki z domu, udział w nieformalnych młodzieżowych grupach przestępczych, wysoki poziom agresji, nadużywanie alkoholu, branie narkotyków to tylko niektóre ze sposobów ucieczki od problemu przemocy w rodzinie.
Doświadczanie przemocy w dzieciństwie ma wpływ na całe dorosłe życie. Osoby doświadczające przemocy, zwłaszcza seksualnej, mają problemy z nawiązaniem i utrzymaniem satysfakcjonujących relacji z innymi osobami. Ponadto, zachowania przemocowe są dziedziczone i powielane. Młodzi chłopcy wychowujący się w rodzinach, gdzie mężczyzna znęca się nad kobietą, uczą się agresji wobec kobiet, dziewczynki zaś postrzegają bicie, maltretowanie i wykorzystywanie jako elementy wpisane w rolę kobiety. Doświadczanie przemocy w dzieciństwie podwyższa ryzyko, że krzywdzone dzieci same staną się krzywdzącymi rodzicami.
- Społeczne konsekwencje przemocy w rodzinie
Przemoc zagraża życiu, niesie ze sobą cierpienie fizyczne, rany, siniaki, ale nade wszystko powoduje niewyobrażalnie wielkie szkody psychiczne u ofiar, które najczęściej przez lata doświadczają znęcania się, wykorzystywania lub zaniedbania. Przemoc domowa to także poważny problem społeczny. Destrukcyjna siła niszczy cały system rodzinny, rozsadza go od środka, odbiera poczucie bezpieczeństwa i możliwość prawidłowego rozwoju najmłodszym członkom rodziny. Niesie ze sobą ryzyko dziedziczenia przez dzieci zachowań przemocowych i powielania ich w dorosłym życiu. Niezwalczana przemoc przybiera na sile, utrwala się i eskaluje niosąc negatywne konsekwencje dla uwikłanych w nią rodzin i dla całego społeczeństwa.
Niezbędne jest zatem podejmowanie planowych działań mających na celu zapobieganie i zwalczanie przemocy w rodzinie, działań wpisanych w tworzenie i rozwijanie systemu przeciwdziałania przemocy, którego zasadniczymi elementami są specjalistyczne instytucje i profesjonaliści niosący pomoc osobom dotkniętym przemocą domową.
III. DIAGNOZA PROBLEMU PRZEMOCY W RODZINIE
W POWIECIE NOWOSĄDECKIM
1. Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu
Z danych Komendy Miejskiej Policji w Nowym Sączu wynika, iż w 2020 roku na terenie Powiatu Nowosądeckiego Policja w 203 przypadkach uruchomiła procedurę „Niebieska Karta”. W 2019 roku procedurę wdrożono w 282 przypadkach, w roku 2018 – w 271 przypadkach.
Tabela 1. Liczba założonych Niebieskich Kart przez Policję w latach 2018-2020 w Powiecie Nowosądeckim.
Tabela 1. Liczba założonych Niebieskich Kart przez Policję w latach 2018-2020 w Powiecie Nowosądeckim.
Jednostka organizacyjna KMP w Nowym Sączu
|
Liczba założonych Niebieskich Kart
|
2018
|
2019
|
2020
|
Teren podległy dawnemu Posterunkowi Policji w Chełmcu
|
41
|
47
|
41
|
Komisariat Policji - Grybów
|
44
|
44
|
33
|
KP - Krynica – Zdrój
|
45
|
38
|
33
|
KP - Łososina Dolna
|
17
|
29
|
20
|
KP - Muszyna
|
25
|
29
|
15
|
Posterunek Policji - Nawojowa
|
32
|
40
|
22
|
KP - Piwniczna – Zdrój
|
12
|
15
|
16
|
KP – Stary Sącz
|
55
|
40
|
23
|
Łącznie:
|
271
|
282
|
203
|
Powyższe dane wskazują, że liczba założonych przez Policję Niebieskich Kart spadła w stosunku do roku 2019 i 2018.
Realizowana przez Policję procedura Niebieskie Karty jest procedurą interwencji wobec przemocy w rodzinie. „Niebieska Karta” jest dokumentem służbowym wypełnianym przez funkcjonariusza policji w przypadku stwierdzenia przemocy w rodzinie i służy dokumentowaniu faktów związanych z przemocą w danej rodzinie, ocenie zagrożenia dalszą przemocą oraz jako dowód w sprawach sądowych.
W ramach procedury funkcjonariusz Policji udziela niezbędnej pomocy osobie doznającej przemocy, podejmuje czynności chroniące życie, zdrowie i mienie, rozmawia z osobą stosującą przemoc o odpowiedzialności karnej, zabezpiecza ślady i dowody przestępstwa oraz podejmuje działania mające na celu zapobiec dalszym zagrożeniom mogącym występować w tej rodzinie (m.in. poprzez wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa domowników i zachowanie sprawcy przemocy w rodzinie).
Działania podejmowane przez funkcjonariuszy KMP w Nowym Sączu, ukierunkowane na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w 2020 roku:
- realizacja wewnętrznego projektu 'Moc – tak, przemoc – nie”, mającego na celu zapewnienie bezpieczeństwa i pomocy członkom rodzin policyjnych doświadczającym przemocy;
- dyżury w KMP w Nowym Sączu oraz jednostkach podległych dla osób dotkniętych przestępstwem w ramach Ogólnopolskiego Tygodnia Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem;
- realizacja wytycznych z Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie procedury Niebieska Karta przez dzielnicowych KMP w Nowym Sączu poprzez udział w pracach zespołów interdyscyplinarnych i grup roboczych przy Ośrodkach Pomocy Społecznej oraz realizację zadań zgodnie z kompetencjami związanymi z wdrożeniem w rodzinie procedury Niebieska Karta;
- w związku ze stanem epidemii zaplanowane przez KMP w Nowym Sączu na 2020 rok szkolenia związane z tematyką przemocy w rodzinie nie odbyły się. Realizowane były natomiast szkolenia funkcjonariuszy w formie samokształcenia z wykorzystaniem materiałów oraz nagrań z wideokonferencji organizowanej przez Komendę Główną Policji dot. tematyki związanej z wejściem w życie tzw. przepisów „antyprzemocowych”.
2. Sądy Rejonowe w Nowym Sączu i Gorlicach
Z informacji uzyskanych z Sądu Rejonowego w Nowym Sączu, VIII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Muszynie Sądu Rejonowego w Nowym Sączu oraz Sądu Rejonowego w Gorlicach wynika, że w 2019 roku orzeczono łącznie w sprawach z art. 156, 157, 190, 191, 207 kodeksu Karnego 20 kar bezwzględnego pozbawienia wolności. W 36 przypadkach warunkowo zawieszono wykonanie kary pozbawienia wolności, natomiast liczba orzeczeń środków prawnych (zakazu zbliżania do określonych osób i miejsc, nakazu opuszczenia lokalu, zobowiązań do leczenia odwykowego, udziału w oddziaływaniach korekcyjno – edukacyjnych) wyniosła 38.
Zastanawiająca jest mała liczba orzeczeń zobowiązujących do udziału w programach korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie (5) w stosunku do ogólnej liczby orzeczonych kar w związku ze stosowaniem przemocy (105).
Tabela 2. Liczba orzeczonych w sprawach z art. 156, 157, 190, 191, 207 kodeksu karnego kar pozbawienia wolności oraz środków prawnych przez Wydziały Karne Sądów Rejonowych w Nowym Sączu, Muszynie i Gorlicach w 2020 roku.
|
Sąd Rejonowy w Nowym Sączu
|
Sąd Rejonowy w Gorlicach
|
Sąd Rejonowy w Muszynie
|
Liczba orzeczonych kar pozbawienia wolności (bezwzględnego)
|
19
|
3
|
0
|
Liczba warunkowych zawieszeń wykonania kary pozbawienia wolności
|
28
|
7
|
4
|
Liczba orzeczeń środków prawnych:
|
35
|
6
|
4
|
- zakazu zbliżania się do określonych osób, miejsc
|
10
|
1
|
1
|
- nakazu opuszczania lokalu
|
4
|
2
|
1
|
- udziału w oddziaływaniach korekcyjno - edukacyjnych
|
2
|
0
|
0
|
- zobowiązań do leczenia odwykowego
|
19
|
3
|
2
|
3. Ośrodki Pomocy Społecznej
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu dokonało wśród 16 gmin powiatu nowosądeckiego rozeznania działań podejmowanych w latach 2018 – 2020 na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie. Uzyskano informacje na temat funkcjonowania procedury Niebieskie Karty w pomocy społecznej oraz stanu realizacji zadań własnych gmin w zakresie przeciwdziałania przemocy.
3.1 Realizacja procedury Niebieskie Karty.
Wszystkie Ośrodki Pomocy Społecznej z Powiatu Nowosądeckiego stosują procedurę Niebieskie Karty.
Tabela 3. Liczba Niebieskich Kart założonych w 16 gminach Powiatu Nowosądeckiego w latach 2018-2020.
L.p.
|
Gmina
|
Liczba Niebieskich Kart
|
2018
|
2019
|
2020
|
Pomoc
społeczna
|
Policja
|
GKRPA
|
Oświata
|
Służba
zdrowia
|
Pomoc
społeczna
|
Policja
|
GKRPA
|
Oświata
|
Służba
zdrowia
|
Pomoc
społeczna
|
Policja
|
GKRPA
|
Oświata
|
Służba
zdrowia
|
|
1.
|
Chełmiec
|
3
|
41
|
0
|
0
|
0
|
8
|
47
|
0
|
1
|
0
|
7
|
41
|
0
|
0
|
0
|
2.
|
Gródek nad Dunajcem
|
3
|
6
|
0
|
0
|
0
|
3
|
13
|
0
|
0
|
0
|
2
|
13
|
0
|
0
|
0
|
3.
|
Miasto Grybów
|
6
|
5
|
0
|
0
|
0
|
0
|
6
|
0
|
0
|
0
|
5
|
11
|
0
|
0
|
0
|
4.
|
Gmina Grybów
|
5
|
24
|
0
|
0
|
0
|
2
|
25
|
0
|
0
|
0
|
0
|
13
|
0
|
0
|
0
|
5.
|
Kamionka Wielka
|
1
|
9
|
0
|
0
|
0
|
3
|
19
|
0
|
0
|
0
|
6
|
9
|
0
|
0
|
0
|
6.
|
Korzenna
|
0
|
15
|
0
|
0
|
0
|
0
|
13
|
0
|
0
|
0
|
0
|
9
|
0
|
0
|
0
|
7.
|
Krynica – Zdrój
|
0
|
45
|
0
|
0
|
0
|
8
|
38
|
0
|
0
|
0
|
1
|
33
|
0
|
3
|
0
|
8.
|
Łabowa
|
2
|
6
|
0
|
0
|
0
|
2
|
11
|
0
|
0
|
0
|
2
|
6
|
0
|
1
|
0
|
9.
|
Łącko
|
0
|
12
|
0
|
0
|
0
|
1
|
11
|
0
|
0
|
0
|
7
|
9
|
0
|
0
|
0
|
10.
|
Łososina Dolna
|
0
|
11
|
0
|
1
|
0
|
0
|
16
|
0
|
0
|
0
|
0
|
7
|
0
|
0
|
0
|
11.
|
Muszyna
|
1
|
25
|
0
|
0
|
0
|
1
|
29
|
0
|
0
|
0
|
1
|
15
|
0
|
0
|
0
|
12.
|
Nawojowa
|
0
|
17
|
0
|
0
|
0
|
0
|
10
|
0
|
0
|
0
|
0
|
7
|
0
|
0
|
0
|
13.
|
Piwniczna – Zdrój
|
3
|
10
|
0
|
1
|
0
|
2
|
10
|
0
|
0
|
0
|
1
|
9
|
0
|
0
|
0
|
14.
|
Podegrodzie
|
2
|
30
|
0
|
0
|
0
|
2
|
8
|
0
|
0
|
0
|
1
|
9
|
0
|
0
|
0
|
15.
|
Rytro
|
0
|
2
|
0
|
1
|
0
|
0
|
5
|
0
|
0
|
0
|
0
|
7
|
0
|
0
|
0
|
16.
|
Stary Sącz
|
7
|
13
|
0
|
0
|
0
|
10
|
21
|
0
|
0
|
0
|
12
|
5
|
0
|
0
|
0
|
|
Łącznie:
|
33
|
271
|
0
|
3
|
0
|
42
|
282
|
0
|
1
|
0
|
45
|
203
|
0
|
4
|
0
|
Z przedstawionych danych wynika jednoznacznie, iż zdecydowana większość procedur „Niebieska Karta” w latach 2018 – 2020 zostało wszczętych przez Policję (756) oraz pracowników socjalnych ośrodków pomocy społecznej (120). 8 Niebieskich Kart założono w oświacie. Żadnej procedury nie wszczęły Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (GKRPA) ani służba zdrowia.
3.2 Realizacja zadań własnych gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy
w rodzinie.
- We wszystkich gminach Powiatu Nowosądeckiego funkcjonują gminne programy przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
- Większość gmin prowadzi poradnictwo dla osób doświadczających przemocy i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Do najczęściej świadczonych form pomocy osobom doświadczającym przemocy należy pomoc psychologiczna, prawna, socjalna, informowanie o możliwościach uzyskania pomocy, kierowanie do specjalistycznych instytucji, możliwość udziału w grupach wsparcia. Zadanie to realizują ośrodki pomocy społecznej samodzielnie lub we współpracy z Policją, najczęściej w ramach istniejących Punktów informacji, wsparcia i pomocy dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie. W kilku gminach istnieje możliwość uczestnictwa w grupie wsparcia.
Tabela 4. Liczba klientów Punktów Informacji, Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych Przemocą w rodzinie w poszczególnych gminach Powiatu Nowosądeckiego w latach 2018-2020.
L.P.
|
GMINA
|
LICZBA KLIENTÓW PUNKTU INFORMACJI, WSPARCIA I POMOCY DLA OSÓB DOTKNIĘTYCH PRZEMOCĄ W RODZINIE
|
2018
|
2019
|
2020
|
1.
|
Chełmiec
|
37
|
16
|
51
|
2.
|
Gródek n. Dunajcem
|
65
|
58
|
34
|
3.
|
Miasto Grybów
|
8
|
4
|
11
|
4.
|
Gmina Grybów
|
0
|
0
|
5
|
5.
|
Kamionka Wielka
|
3
|
0
|
21
|
6.
|
Korzenna
|
40
|
15
|
7
|
7.
|
Krynica-Zdrój
|
14
|
26
|
14
|
8.
|
Łabowa
|
22
|
12
|
18
|
9
|
Łącko
|
Brak Punktu
|
5
|
Brak Punktu
|
10.
|
Łososina Dolna
|
20
|
21
|
20
|
11.
|
Muszyna
|
40
|
32
|
2
|
12. |
Nawojowa |
117 |
42 |
18 |
13. |
Piwniczna-Zdrój |
Brak Punktu |
Brak Punktu |
20 |
14. |
Podegrodzie |
27 |
42 |
58 |
15. |
Rytro |
0 |
3 |
3 |
16. |
Stary Sącz |
48 |
65 |
33 |
|
Łącznie: |
441 |
341 |
15 |
Z pomocy specjalistycznej w ramach Punktów Informacji, Wsparcia i Pomocy dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie działających na terenie Powiatu Nowosądeckiego w 2020 roku skorzystało łącznie 315 osób, najwięcej w gminach Podegrodzie (58 osób), Chełmiec (51) i Gródek nad Dunajcem (34).
To jednoznacznie wskazuje, że istnieje potrzeba udzielania specjalistycznego wsparcia osobom zagrożonym przemocą i doświadczającym przemocy.
- Na terenie wszystkich gmin działają zespoły interdyscyplinarne.
Zespół interdyscyplinarny realizuje działania określone w gminnym programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Zespół interdyscyplinarny powołuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. W skład zespołów interdyscyplinarnych wchodzą przedstawiciele jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, służby zdrowia, organizacji pozarządowych działających na terenie danej gminy oraz kuratorzy sądowi. W skład zespołu interdyscyplinarnego mogą wchodzić także prokuratorzy oraz przedstawiciele innych pomiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest integrowanie i koordynowanie działań w/w podmiotów przez diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie, podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku, inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie, rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym, inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie.
Zespół interdyscyplinarny może tworzyć grupy robocze w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach. Prace w ramach grup roboczych są prowadzone w zależności od potrzeb zgłaszanych przez zespół interdyscyplinarny lub wynikających z problemów występujących w indywidualnych przypadkach.
Do zadań grup roboczych należy opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie, monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy, dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań.
Tabela 5. Liczba posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych oraz grup roboczych w gminach Powiatu Nowosądeckiego w latach 2018-2020.
L.P.
|
GMINA
|
LICZBA POSIEDZEŃ ZESPOŁÓW INTERDYSCYPLINARNYCH
|
LICZBA POSIEDZEŃ GRUP ROBOCZYCH
|
2018
|
2019
|
2020
|
2018
|
2019
|
2020
|
1.
|
Chełmiec
|
4
|
5
|
4
|
86
|
137
|
87
|
2.
|
Gródek n. Dunajcem
|
4
|
4
|
4
|
58
|
70
|
70
|
3.
|
Miasto Grybów
|
5
|
4
|
4
|
23
|
13
|
35
|
4.
|
Gmina Grybów
|
5
|
5
|
4
|
81
|
111
|
76
|
5.
|
Kamionka Wielka
|
4
|
4
|
4
|
10
|
29
|
34
|
6.
|
Korzenna
|
4
|
4
|
4
|
74
|
61
|
55
|
7.
|
Krynica-Zdrój
|
4
|
4
|
4
|
200
|
203
|
141
|
8.
|
Łabowa
|
4
|
4
|
4
|
17
|
19
|
12
|
9.
|
Łącko
|
5
|
5
|
4
|
33
|
35
|
71
|
10
|
Łososina Dolna
|
4
|
4
|
4
|
35
|
68
|
24
|
11.
|
Muszyna
|
4
|
4
|
4
|
117
|
94
|
63
|
12.
|
Nawojowa
|
5
|
5
|
4
|
74
|
61
|
63
|
13.
|
Piwniczna-Zdrój
|
4
|
1
|
2
|
35
|
46
|
41
|
14.
|
Podegrodzie
|
4
|
4
|
3
|
64
|
47
|
37
|
15.
|
Rytro
|
7
|
7
|
8
|
7
|
7
|
9
|
16.
|
Stary Sącz
|
4
|
4
|
4
|
29
|
31
|
108
|
Łącznie:
|
71
|
68
|
65
|
943
|
1032
|
926
|
Łącznie w 2020 roku odbyło się w Powiecie Nowosądeckim 65 posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych oraz 926 posiedzeń grup roboczych w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach.
W związku z ogłoszonym 20 marca 2020 r. stanem epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 posiedzenia zarówno zespołów interdyscyplinarnych, jak i grup roboczych odbywały się często w sposób zdalny – za pomocą zdalnych środków komunikacji, zgodnie z „Instrukcją dotyczącą sposobu organizacji Zespołów Interdyscyplinarnych i Grup Roboczych oraz realizacji procedury Niebieskie Karty oraz dla pracowników socjalnych do pracy z rodzinami, które przejawiają problemy opiekuńczo-wychowawcze w związku z epidemią wirusa SARS-CoV-2” przekazaną przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej 29 marca 2020 r.
- Wszystkie gminy podejmują na swoim terenie działania informacyjno – promocyjne w zakresie przeciwdziałania przemocy.
Do najczęściej stosowanych form należy:
- rozpowszechnianie plakatów, ulotek, broszur, informatorów;
- zamieszczanie stosownych artykułów w prasie lokalnej;
- zamieszczanie informacji na stronach internetowych urzędów gmin, ośrodków pomocy społecznej;
- spotkania informacyjne z mieszkańcami gminy;
- udzielanie informacji przez pracowników socjalnych;
- prezentacje multimedialne w szkołach;
- wywiadówki pedagogizujące w szkołach;
- przygotowywanie „kącików profilaktycznych” na festynach gminnych;
- zajęcia profilaktyczno – edukacyjne w świetlicach środowiskowych.
4. Działania powiatu w zakresie realizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, do zadań własnych powiatu należy opracowanie
i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie; zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia oraz zapewnienie osobom dotkniętym przemocą miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej.
Powiatom przypisana została również realizacja zadań z zakresu administracji rządowej takich jak tworzenie i prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie oraz opracowywanie i realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.
Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą miejsc w ośrodkach wsparcia oraz w ośrodkach interwencji kryzysowej.
W celu zapewnienia osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej Powiat Nowosądecki podpisał z Miastem Nowy Sącz porozumienie, na mocy którego Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej - Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu zapewnia osobom z terenu Powiatu Nowosądeckiego (znajdującym się w nagłym lub przewlekłym kryzysie psychicznym, w sytuacji zagrożenia lub po traumatycznych przejściach) pomoc w zakresie specjalistycznych usług psychologiczno – terapeutycznych, prawnych i socjalnych, zapewnia także czasowe schronienie osobom z terenu Powiatu Nowosądeckiego doświadczającym przemocy w rodzinie (kobiety i matki z dziećmi) w hostelu OIK.
Ponadto w Małopolsce funkcjonują 3 Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – Tarnowski Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy w Rodzinie w Tarnowie, Tatrzański Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy w Rodzinie w Zakopanem oraz Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Krakowie, w których osoby doświadczające przemocy mogą uzyskać specjalistyczną pomoc.
Tabela 6. Liczba osób z Powiatu Nowosądeckiego, którym udzielono pomocy w OIK w zakresie przemocy domowej w latach 2018-2020.
L.p.
|
Rodzaj udzielonej pomocy
|
Liczba osób z Powiatu Nowosądeckiego objętych pomocą OIK w Nowym Sączu w zakresie przemocy domowej
|
2018
|
2019
|
2020
|
1.
|
Natychmiastowa pomoc psychologiczna
|
72
|
74
|
29
|
2.
|
Poradnictwo prawne
|
16
|
0
|
7
|
3.
|
Poradnictwo socjalne
|
0
|
0
|
0
|
4.
|
Inne poradnictwo specjalistyczne (pedagog, mediator, specjalista pracy z rodziną, terapeuta uzależnień)
|
19
|
19
|
-
|
5.
|
Schronienie do 3 miesięcy (hostel)
|
12
|
8
|
6
|
Program korekcyjno – edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie
Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie koncentruje się głównie na działaniach adresowanych do osób doznających przemocy. Aby skutecznie zapobiegać przemocy i zwalczać jej negatywne skutki konieczne jest podjęcie szerokich działań wobec sprawców przemocy uwzględniających prowadzenie bezpośrednich oddziaływań korekcyjno – edukacyjnych jak i doskonalenie procedur interwencyjno - prawnych. Praca ze sprawcą jest jednocześnie odpowiedzią na zapotrzebowanie osób doświadczających przemocy, które oczekują zmiany zachowań sprawcy przemocy. Poddanie sprawcy pracy korekcyjnej daje szansę na to, że będzie on w stanie zmienić schemat postępowania.
Oddziaływania korekcyjno - edukacyjne wobec osób stosujących przemoc w rodzinie prowadzone są w formie działań psychologicznych, edukacyjnych i socjalizacyjnych, ukierunkowanych na taką zmianę zachowań i postaw osób stosujących przemoc, która zmniejszy ryzyko dalszego stosowania przez nie przemocy oraz zwiększy ich zdolność do samokontroli agresywnych zachowań i do nawiązywania i podtrzymywania partnerskich relacji z członkami rodziny.
Program korekcyjno - edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie, realizowany był przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu od 2008 do 2012 roku. W latach 2013- 2016 program realizował Sądecki Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu. W 2017, 2018 i 2019 roku PCPR podjęło się realizacji kolejnych edycji programu, jednak z uwagi na niewielkie zainteresowanie instytucji kierujących osoby do Programu korekcyjnego, nie był on realizowany.
5. DIAGNOZA ZASOBÓW INSTYTUCJONALNYCH
W Powiecie Nowosądeckim funkcjonują następujące instytucje, których działanie związane jest z zapobieganiem i zwalczaniem przemocy w rodzinie:
- Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu
PCPR wykonuje zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej i przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Do zadań tych należy m.in.: prowadzenie specjalistycznego poradnictwa, udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach (zadanie realizowane jest przez Punkt Konsultacyjny Poradnictwa Specjalistycznego dla Rodzin, Dzieci i Osób Doświadczających Przemocy w PCPR), szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr z terenu powiatu, prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej, opracowanie realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia oraz zapewnienie osobom dotkniętym przemocą miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej, a także tworzenie i prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie oraz opracowywanie i realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.
- 16 Ośrodków Pomocy Społecznej
Ośrodki Pomocy Społecznej wykonują zadania gminy z zakresu pomocy społecznej i przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności polegające na przyznawaniu i wypłacaniu zasiłków, pracy socjalnej, tworzeniu gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie (opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia, tworzenie zespołów interdyscyplinarnych).
- Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Do zadań komisji należy między innymi inicjowanie działań w zakresie zwiększania dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu; udzielania rodzinom dotkniętym problemem alkoholowym pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie; prowadzenia profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności wśród dzieci i młodzieży; wspomagania działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych; inicjowanie działań w obszarze przeciwdziałania narkomanii i przeciwdziałania przemocy w rodzinie; podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego.
- Małopolski Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Nowym Sączu
oraz Poradnia dla Osób z Problemem Alkoholowym w Krynicy - Zdroju
- Powiatowa Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Nowym Sączu z filiami w Grybowie, Krynicy – Zdroju i Starym Sączu
Poradnie psychologiczno – pedagogiczne udzielają pomocy psychologiczno - pedagogicznej dzieciom, młodzieży oraz rodzicom, miedzy innymi poprzez: wspomaganie wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży, efektywności uczenia się, nabywania i rozwijania umiejętności negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów i problemów oraz innych umiejętności z zakresu komunikacji społecznej, problematyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży, udzielanie pomocy psychologiczno -pedagogicznej dzieciom i młodzieży z grup ryzyka, terapię zaburzeń rozwojowych i zaburzeń dysfunkcyjnych, prowadzenie edukacji prozdrowotnej wśród uczniów, rodziców i nauczycieli, wspomaganie wychowawczej funkcji rodzin.
- Sąd Okręgowy w Nowym Sączu i podległe mu Sądy Rejonowe w Gorlicach i Nowym Sączu
Sąd okręgowy rozpoznaje odwołania od orzeczeń wydanych przez sądy rejonowe, a więc funkcjonuje jako sąd II instancji (odwoławczy); jednocześnie rozpatruje niektóre sprawy o większym ciężarze gatunkowym, wymagające od sędziów dużego doświadczenia i praktyki (bardzo duża wartość roszczenia, poważne przestępstwa itp.) i wówczas funkcjonuje jako sąd I instancji. Sądy rejonowe, jako jednostki sądownictwa najbliższe dla obywateli, rozpatrują wszystkie sprawy, z wyjątkiem zastrzeżonych dla sądu okręgowego.
- Prokuratura Okręgowa w Nowym Sączu i Prokuratury Rejonowe w Gorlicach, Nowym Sączu i Muszynie
Prokuratury są zobowiązane, w sytuacji istnienia uzasadnionego podejrzenia, że doszło do popełnienia przestępstwa, do wszczęcia postępowania przygotowawczego celem sprawdzenia czy doszło do przestępstwa, wyjaśnienia okoliczności zdarzenia, zebrania i zabezpieczenia dowodów, ujęcia sprawcy, zastosowania, w uzasadnionych przypadkach, środka zapobiegawczego wobec sprawcy przemocy w formie dozoru policyjnego bądź tymczasowego aresztowania.
- Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu z podległymi Komisariatami w Grybowie, Krynicy – Zdroju, Łososinie Dolnej, Muszynie, Piwnicznej – Zdroju i Starym Sączu oraz Posterunkami w Gródku nad Dunajcem, Łącku, Nawojowej i Korzennej.
Do podstawowych zadań Policji – zgodnie z Ustawą o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku - należą: ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra; ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego; inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi; wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w tym prowadzenie interwencji w przypadku występowania przemocy w rodzinie.
- Zakłady Opieki Zdrowotnej – publiczne i niepubliczne
- Szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne na terenie powiatu
- Poradnie życia rodzinnego
- Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Nowym Sączu - Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu
- Punkty informacji, wsparcia i pomocy dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie działające przy ośrodkach pomocy społecznej
6. Mapa pomocy rodzinie uwikłanej w przemoc
IV. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ
L.P.
|
CEL SZCZEGÓŁOWY
|
DZIAŁANIA
|
TERMIN REALIZACJI
|
REALIZATOR/PARTNERZY
|
I.
|
Zwiększenie świadomości oraz wrażliwości społecznej wobec przemocy w rodzinie.
|
1. Rozpowszechnianie materiałów edukacyjnych (ulotek, broszur, plakatów) dotyczących zjawiska przemocy w rodzinie
2. Dostarczanie informacji o instytucjach udzielających pomocy i wsparcia osobom doświadczającym przemocy w rodzinie
3. Dalsze diagnozowanie problemu przemocy w Powiecie Nowosądeckim
|
2021- 2025
|
PCPR w Nowym Sączu/ ośrodki pomocy społecznej, policja, sądy, szkoły, placówki służby zdrowia działające na terenie Powiatu Nowosądeckiego
|
II.
|
Podejmowanie działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie
|
1. Realizacja programów profilaktycznych mających na celu udzielenie specjalistycznej pomocy (zwłaszcza w zakresie promowania i wdrażania prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie)
2. Wczesne rozpoznanie i reagowanie w sytuacjach, w których istnieje podejrzenie występowania przemocy w rodzinie
|
2021 - 2025
|
PCPR w Nowym Sączu/ ośrodki pomocy społecznej, placówki opiekuńczo – wychowawcze, poradnie psychologiczno – pedagogiczne, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych działające na terenie Powiatu Nowosądeckiego
|
III |
Podejmowanie działań na rzecz ochrony osób doświadczających przemocy w rodzinie |
1. Udzielanie specjalistycznej pomocy psychologicznej i prawnej osobom doświadczającym przemocy w rodzinie
2. Współpraca z instytucjami prowadzącymi hostele, domy samotnej matki
3. Tworzenie warunków dla rozwoju grup wsparcia dla osób doświadczających przemocy w rodzinie
4. Praca socjalna z osobami doznającymi przemocy
5. Realizacja Programu korekcyjno – edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie
|
2021 - 2025 |
PCPR w Nowym Sączu/ ośrodki pomocy społecznej, policja, sąd, placówki opiekuńczo –
wychowawcze, poradnia psychologiczno – pedagogiczna, Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych działające na terenie Powiatu Nowosądeckiego
|
IV |
Podnoszenie jakości pracy służb zajmujących się problemem przemocy w rodzinie |
1. Zapewnienie interdyscyplinarnych szkoleń dla służb podejmujących działania na rzecz rodzin uwikłanych w przemoc
2. Udział w szkoleniach, konferencjach tematycznych
3. Spotkania konsultacyjno – informacyjne dla przewodniczących zespołów interdyscyplinarnych
|
2021 - 2025 |
PCPR w Nowym Sączu/ ośrodki pomocy społecznej działające na terenie Powiatu Nowosądeckiego |
V. Założenia organizacyjne i merytoryczne do realizacji programu korekcyjno – edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie w powiatowym centrum pomocy rodzinie w nowym sączu
Program korekcyjno – edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie stanowi uzupełnienie różnych form interwencji prawnych i administracyjnych podejmowanych wobec sprawców przemocy. Podstawowym celem tych wszystkich działań jest powstrzymanie sprawców i zakończenie przemocy w rodzinie. Należy podkreślić pomocniczą a nie zasadniczą role tych programów. Podstawową rolę w całości oddziaływań na sprawców przemocy powinny odgrywać stosowne interwencje karno – administracyjne.
- Kryteria prawne – formalne
- Realizacja oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie należy do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat - art. 6 ust. 4 pkt. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie: opracowywanie i realizacja programów oddziaływań korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie (Dz. U. z 2020 r. poz. 218).
- Zadaniem własnym powiatu, wynikającym z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jest opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie – art. 6 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2020 r., poz. 218).
Realizacja przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu Programu korekcyjno – edukacyjnego dla osób stosujących przemoc
w rodzinie jest działaniem ujętym w Powiatowym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Osób Doświadczających Przemocy w Powiecie Nowosądeckim
- Przeznaczenie środków finansowych na realizację programu korekcyjno – edukacyjnego: wynagrodzenia kadry prowadzącej program; materiały do prowadzenia zajęć i obsługi programu (materiały biurowe, toner, flipcharty itp.); wynagrodzenie osób dodatkowych (działania monitorujące, księgowość, rekrutacja).
2. Standardy organizacyjne
2.1. Miejsce realizacji
Zajęcia prowadzone są w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu, w godzinach popołudniowych, poza godzinami pracy Centrum. Sala w której odbywają się grupowe zajęcia korekcyjno – edukacyjne jest przystosowana do pracy z grupą ok. 15 osób, z możliwością ułożenia krzeseł w krąg, jest wyposażona w tablicę do pisania kredą, tablicę typu flipchart, odbiornik TV oraz DVD. Ponadto realizatorzy dysponują pomieszczeniem do pracy indywidualnej, w której mają miejsce indywidualne spotkania z uczestnikami Programu, jak również wzajemne konsultacje osób realizujących program.
2.2. Kwalifikacje prowadzących
Zgodnie z § 9 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno- edukacyjne (Dz. U. 2011 nr 50 poz. 259) oddziaływania korekcyjno - edukacyjne prowadzone są przez osoby, które:
− ukończyły studia II stopnia na jednym z kierunków: psychologia, pedagogika, pedagogika specjalna, nauki o rodzinie, politologia, politologia i nauki społeczne w zakresie pedagogiki opiekuńczo - wychowawczej, resocjalizacji lub pracy socjalnej albo na innym kierunku uzupełnionym studiami podyplomowymi w zakresie psychologii, pedagogiki, resocjalizacji;
− posiadają zaświadczenie o ukończeniu szkoleń w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w wymiarze co najmniej 100 godzin, w tym w wymiarze 50 godzin w zakresie pracy z osobami stosującymi przemoc w rodzinie;
− mają udokumentowany co najmniej 3-letni staż pracy w instytucjach
realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
3. Standardy merytoryczne
3.1. Rekrutacja do Programu.
Rekrutacja do Programu prowadzona jest w formie współpracy z instytucjami tj. sądy, prokuratura, ośrodki pomocy społecznej, ośrodki terapii uzależnień, a także z przewodniczącymi zespołów interdyscyplinarnych w gminach Powiatu Nowosądeckiego, poprzez przekazanie informacji do poszczególnych instytucji, jak również poprzez spotkania z przedstawicielami poszczególnych instytucji majce na celu przekazanie informacji o programie, jego istocie, sposobie realizacji i celach.
3.2. Podstawa teoretyczna
Podstawą realizowanego w PCPR w Nowym Sączu Programu korekcyjno – edukacyjnego jest program interwencyjny dla sprawców nadużyć w rodzinie – tzw. „Program z Duluth”. Zajęcia przygotowywane są na podstawie scenariusza zajęć opracowanego przez Fundację im. Stefana Batorego na podstawie programu „Education Groups For Men Who Batter – The Duluth Model”.
3.3 Diagnoza uczestników
Wszyscy uczestnicy Programu korekcyjno – edukacyjnego, przed rozpoczęciem zajęć grupowych uczestniczą w co najmniej dwóch sesjach indywidualnych:
- sesji kwalifikującej do Programu, która ma na celu stwierdzenie, czy osoba użyła siły, czy przyznaje się do tego, czy ma świadomość, że potrzebuje pomocy, a także zapoznanie z Programem oraz sposobem jego realizacji;
- sesji diagnozującej, mającej na celu szczegółowy opis zachowań i postaw przemocowych, a także ogólną charakterystykę środowiska rodzinnego, sytuacji zawodowej, kontaktów z wymiarem sprawiedliwości oraz zapoznanie uczestnika z kontraktem skonstruowanym na potrzeby Programu.
Po zakończeniu zajęć grupowych uczestnicy Programu biorą udział w indywidualnych zajęciach podsumowujących ich udział w Programie korekcyjno – edukacyjnym.
Istnieje możliwość udziału uczestników Programu w sesjach indywidualnych wg potrzeb zgłaszanych przez prowadzących grupowe zajęcia korekcyjne lub też przez samych uczestników.
3.4. Program korekcyjno – edukacyjny realizowany w PCPR ma na celu:
- uświadomienie sprawcy czym jest przemoc;
- uzyskanie przez sprawcę świadomości własnych zachowań przemocowych wobec bliskich;
- rozpoznanie przez sprawcę sygnałów ostrzegawczych zapowiadających zachowania przemocowe;
- opracowanie „planu bezpieczeństwa” zapobiegającemu użyciu siły i przemocy;
- nabycie nowych umiejętności służących rozwiązywaniu konfliktów w rodzinie bez używania agresji;
- naukę umiejętności partnerskiego układania relacji w rodzinie, uczenie się korzystania z pomocy innych;
- naukę umiejętności konstruktywnego wyrażania uczuć.
3.5. Zajęcia grupowe prowadzone są w formie:
- mikreoedukacji służącej dostarczeniu sprawcom przemocy domowej informacji na temat dynamiki procesu przemocy, jej form i przejawów, konfrontowaniu przekonań i postaw, przy pomocy których sprawcy usprawiedliwiają stosowanie przemocy, ukazaniu, w jaki sposób zachowania sprawcy krzywdząco wpływają na członków rodziny i ich wzajemne relacje;
- treningów służących rozwijaniu konstruktywnych umiejętności kontroli emocji i zachowań, nauce nowych sposobów radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych i pomagających utrzymać satysfakcjonujące relacje z ludźmi bez używania przemocy, rozwijaniu umiejętności asertywnych.
3.6. Obszary tematyczne realizowane na zajęciach:
- Definicja przemocy, formy i cykl przemocy
- Złość a alternatywne formy zachowania
- Mój plan bezpieczeństwa
- Zastraszanie i onieśmielanie
- Uczucia i przemoc emocjonalna
- Izolacja
- Szczerość i odpowiedzialność
- Zaprzeczanie, pomniejszanie, obwinianie
- Przemoc a szacunek seksualny
- Męskie przywileje, przemoc ekonomiczna i wykorzystywanie dzieci
- Partnerstwo
- Wymuszanie i grożenie a negocjacje i sprawiedliwość.
3.7. Organizacja prowadzenia zajęć
Łączny czas Programu obejmuje co najmniej 60 godzin zajęć korekcyjno- edukacyjnych (w tym min. 2 sesje indywidualne z każdym uczestnikiem zajęć). Zajęcia grupowe odbywają się 1 raz w tygodniu, w godzinach popołudniowych. Ponadto, po zakończeniu zajęć grupowych uczestnicy Programu biorą udział w indywidualnych zajęciach podsumowujących ich udział w Programie korekcyjno – edukacyjnym. Zajęcia grupowe prowadzone są przez parę trenerów – kobietę i mężczyznę.
Działania podejmowane przez realizatorów programu są odpowiednio dokumentowane.
4. MONITORING I EWALUACJA PROGRAMU KOREKCYJNO – EDUKACYJNEGO
Monitoring i ewaluacja obejmują:
- ocenę postępów każdego uczestnika w Programie na podstawie obserwacji osób prowadzących grupę (kryteria: obecność, nie stosowanie przemocy, trzeźwość, zaakceptowanie – przyznanie się do stosowania przemocy, zastosowanie poznanych technik, zwracanie się o pomoc, świadomość procesu, aktywne zaangażowanie, otwarcie się, delikatny sposób wyrażania się, odpowiedzialność w sprawach finansowych).
Powyższe kryteria służą również do oceny kwalifikacyjnej do zwolnienia z Programu.
- badanie efektywności Programu po jego zakończeniu (w formie ankiety dla uczestników zajęć);
- nawiązanie kontaktu z rodzinami sprawców i ew. tymi osobami, wobec których sprawcy stosowali przemoc;
- monitorowanie uczestników programu po jego zakończeniu, poprzez nawiązanie kontaktu z Ośrodkami Pomocy Społecznej właściwymi ze względu na miejsce zamieszkania uczestników zajęć, Policją, sądem, zespołami interdyscyplinarnymi w gminach.
5. ZAKOŃCZENIE PROGRAMU
Każdy uczestnik, który regularnie uczestniczył w zajęciach (dopuszcza się maksymalnie 2 nieobecności na zajęciach grupowych) otrzymuje zaświadczenie o jego ukończeniu, z podaniem czasu trwania Programu.
VI. Monitorowanie i ewaluacja programu
Monitorowanie Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Osób Doświadczających Przemocy w Rodzinie na lata 2021-2025 będzie prowadzone corocznie przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu. W ramach monitoringu będą zebrane informacje ilościowe i jakościowe przekazywane przez jednostki uczestniczące w jego realizacji.
W oparciu o zebrane dane PCPR, jako podmiot odpowiedzialny za koordynację realizacji Programu corocznie dokonywało będzie ewaluacji Programu. Ewaluacja ma na celu dostarczenie informacji, czy cele są właściwie realizowane, jaka jest trafność, skuteczność i efektywność Programu oraz wskazanie potrzeb ew. zmian na przyszłość.
Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu będzie przedkładał Radzie Powiatu Nowosądeckiego roczne sprawozdanie z realizacji Programu, które będzie stanowiło integralną część corocznego sprawozdania
z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie.
VII. Przewidywane efekty realizacji programu
- Zmiana postaw społeczeństwa wobec przemocy w rodzinie
- Wzrost liczby osób profesjonalnie pomagającym osobom doświadczającym przemocy i sprawcom przemocy w rodzinie
- Wzrost liczby placówek udzielających pomocy osobom doświadczającym przemocy
- Spadek liczby przypadków przemocy w rodzinie
- Spadek liczby rodzin, w których interwencje Policji i innych służb zajmujących się przemocą w rodzinie podejmowane są wielokrotnie
- Zwiększenie skuteczności i dostępności pomocy w Powiecie Nowosądeckim
- Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
VIII. Źródła finansowania programu
- Budżet Powiatu Nowosądeckiego
- Budżet Państwa (dot. realizacji zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat)