Powiatowy program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony osób doświadczających przemocy w rodzinie w powiecie nowosądeckim na lata 2021-2025

 

Spis treści

I. Wstęp

II. Przemoc w rodzinie – podstawy teoretyczne

1. Definicja
2. Cykl przemocy domowej
3. Rodzaje przemocy w rodzinie – formy zachowań agresywnych
4. Skutki przemocy w rodzinie

III. Diagnoza problemu przemocy w rodzinie w Powiecie Nowosądeckim

1.   Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu

2.   Sądy Rejonowe w Nowym Sączu i Gorlicach

3.   Ośrodki Pomocy Społecznej

3.1 Realizacja procedury Niebieskie Karty

3.2 Realizacja zadań własnych gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie

4.  Działania powiatu w zakresie realizacji ustawy o przeciwdziałaniu  przemocy w rodzinie

5.    Diagnoza zasobów instytucjonalnych

6.    Mapa pomocy rodzinie uwikłanej w przemoc

IV. Harmonogram działań

V. Założenia organizacyjne i merytoryczne do realizacji Programu    korekcyjno-edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie w PCPR w Nowym Sączu

VI. Monitorowanie i ewaluacja Programu

VII. Przewidywane efekty realizacji Programu

VIII. Źródła finansowania

 

I. WSTĘP

Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy oraz Ochrony Osób Doświadczających Przemocy na lata 2021-2025 jest realizacją art. 6 ust. 3 pkt 1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy  w rodzinie (t.j. Dz. U. z 2020 poz. 218) zgodnie z którym do zadań własnych powiatu należy opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie.

        Zasadniczym celem Programu jest ograniczenie skali problemu i skutków przemocy w rodzinie. Program zakłada podejmowanie kompleksowych działań ukierunkowanych zarówno na ochronę osób doświadczających przemocy, jak i na edukowanie osób stosujących przemoc i korygowanie agresywnych postaw i zachowań.

 

II.PRZEMOC W RODZINIE - PODSTAWY TEORETYCZNE

1. DEFINICJA

Przemoc w rodzinie, zwana także potocznie przemocą domową, to jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie na szkodę bliskiego lub zaniechanie działań koniecznych do ochrony zdrowia i życia osób najbliższych. Działania te naruszają prawa i dobra osobiste członka rodziny (osoby najbliższej – w rozumieniu art. 115 § 11 kodeksu karnego, a także innych osób zamieszkujących wspólnie lub wspólnie gospodarujących). Przemoc w rodzinie w szczególności naraża osoby bliskie na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, narusza ich godność osobistą, nietykalność cielesną, wolność i swobodę, w tym również osobiste normy związane z życiem seksualnym. Powoduje szkody na zdrowiu fizycznym, psychicznym, a także wywołuje cierpienie i krzywdy moralne u osób, które jej doznają.

Przemoc w rodzinie:

• jest zjawiskiem wynikającym z działania człowieka – działanie lub zaniechanie działań jest dokonywane przez jednego członka rodziny przeciwko pozostałym;
• jest intencjonalna – zmierza do osiągnięcia jakiegoś celu;
• wykorzystuje przewagę sił, uniemożliwiając samoobronę i opiera się na władzy i kontroli;
• narusza prawa i dobra osobiste krzywdzonego członka rodziny;
• powoduje szkody i cierpienie u osób, których dotyka.

 

2. Cykl przemocy domowej

Przemoc domowa rzadko jest czynem jednorazowym. Znacznie częściej jest procesem o długiej, nawet kilkunastoletniej historii. Ma tendencję do powtarzania się według zauważalnej prawidłowości. Cykl przemocy składa się zwykle z trzech następujących po sobie faz:

• faza narastającego napięcia – jest to początek cyklu, który charakteryzuje się wzrostem napięcia i natężeniem sytuacji konfliktowych
• faza ostrej przemocy – następuje wybuch gniewu i wyładowanie agresji
• faza miodowego miesiąca – jest to faza skruchy ze strony sprawcy, okazywania żalu, która jednak, bez specjalistycznej pomocy, kończy się nawrotem przemocy spowodowanym ponownym wzrostem napięcia u sprawcy.

 

3. RODZAJE PRZEMOCY W RODZINIE – FORMY ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH

Przemoc w rodzinie może przybierać różne formy i dokonywać się przy pomocy różnych instrumentów:

• przemoc fizyczna – są to wszelkie działania polegające na użyciu siły i prowadzące do naruszenia nietykalności cielesnej, nieprzypadkowych urazów, zranień, stłuczeń, złamań czy zasinień;
• przemoc psychiczna – to umyślne działania wykorzystujące nie siłę fizyczną, lecz mechanizmy psychologiczne, powodujące zachwianie pozytywnego obrazu własnej osoby u osoby doświadczającej przemocy, obniżenie u niej poczucia własnej wartości, pojawienie się stanów lękowych i nerwicowych;
• przemoc seksualna – polega na wymuszaniu niechcianych przez ofiarę zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych sprawcy;
• przemoc ekonomiczna – to działania prowadzące do całkowitego finansowego uzależnienia ofiary od sprawcy.

4. SKUTKI PRZEMOCY W RODZINIE

       

Przemoc w rodzinie jest doświadczeniem traumatycznym, którego skutkiem są zarówno bezpośrednie szkody na zdrowiu psychicznym i fizycznym, jak i poważne, długotrwałe problemy ujawniające się w życiu dorosłym, jako konsekwencje przemocy doświadczanej w dzieciństwie.

 

• Konsekwencje doświadczania przemocy przez osoby dorosłe

U osób poddawanych długotrwałej przemocy występują poważne problemy fizyczne i emocjonalne. Do najczęstszych objawów będących skutkami przemocy należą: poważne obrażenia ciała, wzrost częstości chorób somatycznych związanych ze stresem (bóle głowy, żołądka, w krzyżu lub w stawach oraz inne dolegliwości), przygnębienie, smutek, obojętność, popadanie w depresję, niepokój, niekontrolowane wybuchy płaczu, śmiechu czy agresji, zmienność nastrojów, decyzji, niepewność, stany lękowe, w tym lęk przed bliskością, nieufność, poczucie zagrożenia, niska samoocena, kłopoty z zasypianiem, koszmary nocne, kłopoty z koncentracją, zwiększone spożycie środków psychoaktywnych, zaprzeczanie, obwinianie się, bezradność, adaptacja do przemocy.

Osoby doświadczające przemocy często zachowują się niezrozumiale, niejednokrotnie zmieniają zdanie i wycofują zawiadomienie o przestępstwie, bronią sprawcy. Zachowania te są w psychologii tłumaczone najczęściej występowaniem wyuczonej bezradności, zjawiska „prania mózgu” czy stresu pourazowego. Wycofanie się z aktywnych działań służących zmianie sytuacji i wyjściu z przemocy może wynikać z przekonania o bezskuteczności działań, popartego wcześniejszymi doświadczeniami. Bierność i rezygnacja są również często wynikiem technik manipulacyjnych, jakim ofiara była poddawana ze strony sprawcy, technik mających utrwalić w niej niską samoocenę i wzbudzić poczucie winy.

• Konsekwencje doświadczania przemocy przez dzieci

Na szczególnie poważne konsekwencje zachowań przemocowych narażone są dzieci. Często są one bezpośrednimi ofiarami lub/i świadkami przemocy w rodzinie. Obok obrażeń cielesnych przemoc domowa powoduje, że dziecko żyje w poczuciu ciągłego strachu i zagrożenia, pozbawione miłości, zaufania i bezpieczeństwa. Niezaspokojenie tych podstawowych potrzeb wpływa na dalszy rozwój dziecka i jest przyczyną wielu schorzeń psychosomatycznych. Dzieci będące ofiarami wykorzystywania seksualnego wykazują wysoki poziom depresji, poczucie osamotnienia, myśli samobójcze, zaburzenia snu, nadpobudliwość, agresję, obniżenie samooceny i poczucie bezwartościowości. Maltretowanie psychiczne niekorzystnie wpływa na rozwój dzieci. Może prowadzić do nieprzystosowania interpersonalnego (brak poczucia bezpieczeństwa, niski poziom kompetencji społecznych, trudności w kontaktach z rówieśnikami), deficytów intelektualnych (deficyty w zakresie możliwości poznawczych, rozwiązywaniu konfliktów i kreatywności), problemów afektywno-behawioralnych (agresja, samoponiżanie, lęk, wstyd   i poczucie winy, wrogość i gniew, pesymizm i negatywizm).

Skutki przemocy pojawiające się podczas trwania zachowań przemocowych są zaledwie początkiem destrukcyjnego wpływu przemocy domowej. Konsekwencje przemocy ujawniają się często również po długim czasie, kiedy dziecko dorasta, lub w jego dorosłym życiu. Odroczone skutki przemocy objawiają się w postaci różnych form niedostosowania społecznego. Trudności w nauce, wagarowanie, ucieczki z domu, udział w nieformalnych młodzieżowych grupach przestępczych, wysoki poziom agresji, nadużywanie alkoholu, branie narkotyków to tylko niektóre ze sposobów ucieczki od problemu przemocy w rodzinie.

Doświadczanie przemocy w dzieciństwie ma wpływ na całe dorosłe życie. Osoby doświadczające przemocy, zwłaszcza seksualnej, mają problemy z nawiązaniem i utrzymaniem satysfakcjonujących relacji z innymi osobami. Ponadto, zachowania przemocowe są dziedziczone i powielane. Młodzi chłopcy wychowujący się w rodzinach, gdzie mężczyzna znęca się nad kobietą, uczą się agresji wobec kobiet, dziewczynki zaś postrzegają bicie, maltretowanie i wykorzystywanie jako elementy wpisane w rolę kobiety. Doświadczanie przemocy w dzieciństwie podwyższa ryzyko, że krzywdzone dzieci same staną się krzywdzącymi rodzicami.

• Społeczne konsekwencje przemocy w rodzinie

Przemoc zagraża życiu, niesie ze sobą cierpienie fizyczne, rany, siniaki, ale nade wszystko powoduje niewyobrażalnie wielkie szkody psychiczne u ofiar, które najczęściej przez lata doświadczają znęcania się, wykorzystywania lub zaniedbania. Przemoc domowa to także poważny problem społeczny. Destrukcyjna siła niszczy cały system rodzinny, rozsadza go od środka, odbiera poczucie bezpieczeństwa i możliwość prawidłowego rozwoju najmłodszym członkom rodziny. Niesie ze sobą ryzyko dziedziczenia przez dzieci zachowań przemocowych i powielania ich w dorosłym życiu. Niezwalczana przemoc przybiera na sile, utrwala się i eskaluje niosąc negatywne konsekwencje dla uwikłanych w nią rodzin i dla całego społeczeństwa.

Niezbędne jest zatem podejmowanie planowych działań mających na celu zapobieganie i zwalczanie przemocy w rodzinie, działań wpisanych w tworzenie i rozwijanie systemu przeciwdziałania przemocy, którego zasadniczymi elementami są specjalistyczne instytucje i profesjonaliści niosący pomoc osobom dotkniętym przemocą domową.

 

III. DIAGNOZA PROBLEMU PRZEMOCY W RODZINIE

 

W POWIECIE NOWOSĄDECKIM

1. Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu

        Z danych Komendy Miejskiej Policji w Nowym Sączu wynika, iż  w 2020 roku na terenie Powiatu Nowosądeckiego Policja w 203 przypadkach uruchomiła procedurę „Niebieska Karta”. W 2019 roku procedurę wdrożono w 282 przypadkach, w roku 2018 – w 271 przypadkach.

 

Tabela 1. Liczba założonych Niebieskich Kart przez Policję w latach 2018-2020 w Powiecie Nowosądeckim.

 Tabela 1. Liczba założonych Niebieskich Kart przez Policję w latach 2018-2020 w Powiecie Nowosądeckim. 

Jednostka organizacyjna KMP w Nowym Sączu	Liczba założonych Niebieskich Kart
	2018	2019	2020
Teren podległy dawnemu Posterunkowi Policji w Chełmcu	41	47	41
Komisariat Policji - Grybów	44	44	33
KP - Krynica – Zdrój	45	38	33
KP - Łososina Dolna	17	29	20
KP - Muszyna	25	29	15
Posterunek Policji - Nawojowa	32	40	22
KP - Piwniczna – Zdrój	12	15	16
KP – Stary Sącz	55	40	23
Łącznie:	271	282	203

 

Powyższe dane wskazują, że liczba założonych przez Policję Niebieskich Kart spadła w stosunku do roku 2019 i 2018.

        Realizowana przez Policję procedura Niebieskie Karty jest procedurą interwencji wobec przemocy w rodzinie. „Niebieska Karta” jest dokumentem służbowym wypełnianym przez funkcjonariusza policji w przypadku stwierdzenia przemocy w rodzinie i służy dokumentowaniu faktów związanych z przemocą w danej rodzinie, ocenie zagrożenia dalszą przemocą oraz jako dowód w sprawach sądowych.

W ramach procedury funkcjonariusz Policji udziela niezbędnej pomocy osobie doznającej przemocy, podejmuje czynności chroniące życie, zdrowie i mienie, rozmawia z osobą stosującą przemoc o odpowiedzialności karnej, zabezpiecza ślady i dowody przestępstwa oraz podejmuje działania mające na celu zapobiec dalszym zagrożeniom mogącym występować w tej rodzinie (m.in. poprzez wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa domowników         i zachowanie sprawcy przemocy w rodzinie).

        Działania podejmowane przez funkcjonariuszy KMP w Nowym Sączu, ukierunkowane na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w 2020 roku:

• realizacja wewnętrznego projektu 'Moc – tak, przemoc – nie”, mającego na celu zapewnienie bezpieczeństwa i pomocy członkom rodzin policyjnych doświadczającym przemocy;
• dyżury w KMP w Nowym Sączu oraz jednostkach podległych dla osób dotkniętych przestępstwem w ramach Ogólnopolskiego Tygodnia Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem;
• realizacja wytycznych z Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie procedury Niebieska Karta przez dzielnicowych KMP w Nowym Sączu poprzez udział w pracach zespołów interdyscyplinarnych i grup roboczych przy Ośrodkach Pomocy Społecznej oraz realizację zadań zgodnie z kompetencjami związanymi z wdrożeniem w rodzinie procedury Niebieska Karta;
• w związku ze stanem epidemii zaplanowane przez KMP w Nowym Sączu na 2020 rok szkolenia związane z tematyką przemocy w rodzinie nie odbyły się. Realizowane były natomiast szkolenia funkcjonariuszy w formie samokształcenia z wykorzystaniem materiałów oraz nagrań z wideokonferencji organizowanej przez Komendę Główną Policji dot. tematyki związanej z wejściem w życie tzw. przepisów „antyprzemocowych”.

2. Sądy Rejonowe w Nowym Sączu i Gorlicach

Z informacji uzyskanych z Sądu Rejonowego w Nowym Sączu, VIII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Muszynie Sądu Rejonowego w Nowym Sączu oraz Sądu Rejonowego w Gorlicach wynika, że w 2019 roku orzeczono łącznie w sprawach z art. 156, 157, 190, 191, 207 kodeksu Karnego 20 kar bezwzględnego pozbawienia wolności. W 36 przypadkach warunkowo zawieszono wykonanie kary pozbawienia wolności, natomiast liczba orzeczeń środków prawnych (zakazu zbliżania do określonych osób i miejsc, nakazu opuszczenia lokalu, zobowiązań do leczenia odwykowego, udziału w oddziaływaniach korekcyjno – edukacyjnych) wyniosła 38.

        Zastanawiająca jest mała liczba orzeczeń zobowiązujących do udziału w programach korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc     w rodzinie (5) w stosunku do ogólnej liczby orzeczonych kar w związku ze stosowaniem przemocy (105).

 

Tabela 2.  Liczba orzeczonych w sprawach z art. 156, 157, 190, 191, 207 kodeksu karnego kar pozbawienia wolności oraz środków prawnych przez Wydziały Karne Sądów Rejonowych w Nowym Sączu, Muszynie i Gorlicach w 2020 roku.

	Sąd Rejonowy w Nowym Sączu	Sąd Rejonowy w Gorlicach	Sąd Rejonowy w Muszynie
Liczba orzeczonych kar pozbawienia wolności (bezwzględnego)	19	3	0
Liczba warunkowych zawieszeń wykonania kary pozbawienia wolności	28	7	4
Liczba orzeczeń środków prawnych:	35	6	4
- zakazu zbliżania się do określonych osób, miejsc	10	1	1
- nakazu opuszczania lokalu	4	2	1
- udziału w oddziaływaniach korekcyjno - edukacyjnych	2	0	0
- zobowiązań do leczenia odwykowego	19	3	2

 

3. Ośrodki Pomocy Społecznej

        Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu dokonało wśród 16 gmin powiatu nowosądeckiego rozeznania działań podejmowanych w latach 2018 – 2020 na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie. Uzyskano informacje na temat funkcjonowania procedury Niebieskie Karty w pomocy społecznej oraz stanu realizacji zadań własnych gmin w zakresie przeciwdziałania przemocy.

 

3.1 Realizacja procedury Niebieskie Karty.

        Wszystkie Ośrodki Pomocy Społecznej z Powiatu Nowosądeckiego stosują procedurę Niebieskie Karty.

 

Tabela 3. Liczba Niebieskich Kart założonych w 16 gminach Powiatu Nowosądeckiego w latach 2018-2020.

L.p.	Gmina	Liczba Niebieskich Kart
		2018					2019								2020
		Pomoc społeczna	Policja	GKRPA	Oświata	Służba zdrowia	Pomoc społeczna	Policja	GKRPA		Oświata	Służba zdrowia	Pomoc społeczna			Policja	GKRPA	Oświata	Służba zdrowia
1.	Chełmiec	3	41	0	0	0	8	47	0	1		0		7		41	0	0	0
2.	Gródek nad Dunajcem	3	6	0	0	0	3	13	0	0		0		2		13	0	0	0
3.	Miasto Grybów	6	5	0	0	0	0	6	0	0		0		5		11	0	0	0
4.	Gmina Grybów	5	24	0	0	0	2	25	0	0		0		0		13	0	0	0
5.	Kamionka Wielka	1	9	0	0	0	3	19	0	0		0		6		9	0	0	0
6.	Korzenna	0	15	0	0	0	0	13	0	0		0		0		9	0	0	0
7.	Krynica – Zdrój	0	45	0	0	0	8	38	0	0		0		1		33	0	3	0
8.	Łabowa	2	6	0	0	0	2	11	0	0		0		2		6	0	1	0
9.	Łącko	0	12	0	0	0	1	11	0	0		0		7		9	0	0	0
10.	Łososina Dolna	0	11	0	1	0	0	16	0	0		0		0		7	0	0	0
11.	Muszyna	1	25	0	0	0	1	29	0	0		0		1		15	0	0	0
12.	Nawojowa	0	17	0	0	0	0	10	0	0		0		0		7	0	0	0
13.	Piwniczna – Zdrój	3	10	0	1	0	2	10	0	0		0		1		9	0	0	0
14.	Podegrodzie	2	30	0	0	0	2	8	0	0		0		1		9	0	0	0
15.	Rytro	0	2	0	1	0	0	5	0	0		0		0		7	0	0	0
16.	Stary Sącz	7	13	0	0	0	10	21	0	0		0		12		5	0	0	0
	Łącznie:	33	271	0	3	0	42	282	0	1		0		45		203	0	4	0

 

Z przedstawionych danych wynika jednoznacznie, iż zdecydowana większość procedur „Niebieska Karta” w latach 2018 – 2020 zostało wszczętych przez Policję (756) oraz pracowników socjalnych ośrodków pomocy społecznej (120). 8 Niebieskich Kart założono w oświacie. Żadnej procedury nie wszczęły Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (GKRPA) ani służba zdrowia.

3.2 Realizacja zadań własnych gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy
w rodzinie.

• We wszystkich gminach Powiatu Nowosądeckiego funkcjonują gminne programy przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie.

• Większość gmin prowadzi poradnictwo dla osób doświadczających przemocy i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Do najczęściej świadczonych form pomocy osobom doświadczającym przemocy należy pomoc psychologiczna, prawna, socjalna, informowanie     o możliwościach uzyskania pomocy, kierowanie do specjalistycznych instytucji, możliwość udziału w grupach wsparcia. Zadanie to realizują ośrodki pomocy społecznej samodzielnie lub we współpracy z Policją, najczęściej w ramach istniejących Punktów informacji, wsparcia i pomocy dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie. W kilku gminach istnieje możliwość uczestnictwa w grupie wsparcia.

Tabela 4. Liczba klientów Punktów Informacji, Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych Przemocą w rodzinie w poszczególnych gminach Powiatu Nowosądeckiego w latach 2018-2020.

L.P.	GMINA	LICZBA KLIENTÓW PUNKTU INFORMACJI, WSPARCIA I POMOCY DLA OSÓB DOTKNIĘTYCH PRZEMOCĄ  W RODZINIE
		2018	2019	2020
1.	Chełmiec	37	16	51
2.	Gródek n. Dunajcem	65	58	34
3.	Miasto Grybów	8	4	11
4.	Gmina Grybów	0	0	5
5.	Kamionka Wielka	3	0	21
6.	Korzenna	40	15	7
7.	Krynica-Zdrój	14	26	14
8.	Łabowa	22	12	18
9	Łącko	Brak Punktu	5	Brak Punktu
10.	Łososina Dolna	20	21	20
11.	Muszyna	40	32	2
12.	Nawojowa	117	42	18
13.	Piwniczna-Zdrój	Brak Punktu	Brak Punktu	20
14.	Podegrodzie	27	42	58
15.	Rytro	0	3	3
16.	Stary Sącz	48	65	33
	Łącznie:	441	341	15

 

Z pomocy specjalistycznej w ramach Punktów Informacji, Wsparcia i Pomocy dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie działających na terenie Powiatu Nowosądeckiego w 2020 roku skorzystało łącznie 315 osób, najwięcej w gminach Podegrodzie (58 osób), Chełmiec (51) i Gródek nad Dunajcem (34).

To jednoznacznie wskazuje, że istnieje potrzeba udzielania specjalistycznego wsparcia osobom zagrożonym przemocą i doświadczającym przemocy.

• Na terenie wszystkich gmin działają zespoły interdyscyplinarne.

Zespół interdyscyplinarny realizuje działania określone w gminnym programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Zespół interdyscyplinarny powołuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. W skład zespołów interdyscyplinarnych wchodzą przedstawiciele jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, służby zdrowia, organizacji pozarządowych działających na terenie danej gminy oraz kuratorzy sądowi. W skład zespołu interdyscyplinarnego mogą wchodzić także prokuratorzy oraz przedstawiciele innych pomiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest integrowanie i koordynowanie działań w/w podmiotów przez diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie, podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku, inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie, rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym, inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie.

Zespół interdyscyplinarny może tworzyć grupy robocze w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach. Prace w ramach grup roboczych są prowadzone w zależności od potrzeb zgłaszanych przez zespół interdyscyplinarny lub wynikających z problemów występujących w indywidualnych przypadkach.

Do zadań grup roboczych należy opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie, monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy, dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań.

Tabela 5. Liczba posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych oraz grup roboczych w gminach Powiatu Nowosądeckiego w latach 2018-2020.

L.P.	GMINA	LICZBA POSIEDZEŃ ZESPOŁÓW INTERDYSCYPLINARNYCH			LICZBA POSIEDZEŃ GRUP ROBOCZYCH
		2018	2019	2020	2018	2019	2020
1.	Chełmiec	4	5	4	86	137	87
2.	Gródek n. Dunajcem	4	4	4	58	70	70
3.	Miasto Grybów	5	4	4	23	13	35
4.	Gmina Grybów	5	5	4	81	111	76
5.	Kamionka Wielka	4	4	4	10	29	34
6.	Korzenna	4	4	4	74	61	55
7.	Krynica-Zdrój	4	4	4	200	203	141
8.	Łabowa	4	4	4	17	19	12
9.	Łącko	5	5	4	33	35	71
10	Łososina Dolna	4	4	4	35	68	24
11.	Muszyna	4	4	4	117	94	63
12.	Nawojowa	5	5	4	74	61	63
13.	Piwniczna-Zdrój	4	1	2	35	46	41
14.	Podegrodzie	4	4	3	64	47	37
15.	Rytro	7	7	8	7	7	9
16.	Stary Sącz	4	4	4	29	31	108
Łącznie:		71	68	65	943	1032	926

 

Łącznie w 2020 roku odbyło się w Powiecie Nowosądeckim 65 posiedzeń zespołów interdyscyplinarnych oraz 926 posiedzeń grup roboczych w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach.

W związku z ogłoszonym 20 marca 2020 r. stanem epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 posiedzenia zarówno zespołów interdyscyplinarnych, jak i grup roboczych odbywały się często w sposób zdalny – za pomocą zdalnych środków komunikacji, zgodnie z „Instrukcją dotyczącą sposobu organizacji Zespołów Interdyscyplinarnych i Grup Roboczych oraz realizacji procedury Niebieskie Karty oraz dla pracowników socjalnych do pracy z rodzinami, które przejawiają problemy opiekuńczo-wychowawcze w związku z epidemią wirusa SARS-CoV-2” przekazaną przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej 29 marca 2020 r.

• Wszystkie gminy podejmują na swoim terenie działania informacyjno – promocyjne w zakresie przeciwdziałania przemocy.

Do najczęściej stosowanych form należy:

• rozpowszechnianie plakatów, ulotek, broszur, informatorów;
• zamieszczanie stosownych artykułów w prasie lokalnej;
• zamieszczanie informacji na stronach internetowych urzędów gmin, ośrodków pomocy społecznej;
• spotkania informacyjne z mieszkańcami gminy;
• udzielanie informacji przez pracowników socjalnych;
• prezentacje multimedialne w szkołach;
• wywiadówki pedagogizujące w szkołach;
• przygotowywanie „kącików profilaktycznych” na festynach gminnych;
• zajęcia profilaktyczno – edukacyjne w świetlicach środowiskowych.

4. Działania powiatu w zakresie realizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, do zadań własnych powiatu należy opracowanie
i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie; zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia oraz zapewnienie osobom dotkniętym przemocą miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej.

Powiatom przypisana została również realizacja zadań z zakresu administracji rządowej takich jak tworzenie i prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie oraz opracowywanie           i realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.

 

Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą miejsc w ośrodkach wsparcia oraz w ośrodkach interwencji kryzysowej.

W celu zapewnienia osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc   w ośrodkach interwencji kryzysowej Powiat Nowosądecki podpisał z Miastem Nowy Sącz porozumienie, na mocy którego Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej - Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu zapewnia osobom z terenu Powiatu Nowosądeckiego (znajdującym się w nagłym lub przewlekłym kryzysie psychicznym, w sytuacji zagrożenia lub po traumatycznych przejściach) pomoc w zakresie specjalistycznych usług psychologiczno – terapeutycznych, prawnych i socjalnych, zapewnia także czasowe schronienie osobom z terenu Powiatu Nowosądeckiego doświadczającym przemocy w rodzinie (kobiety i matki z dziećmi) w hostelu OIK.

Ponadto w Małopolsce funkcjonują 3 Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – Tarnowski Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy w Rodzinie w Tarnowie, Tatrzański Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy w Rodzinie w Zakopanem oraz Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Krakowie, w których osoby doświadczające przemocy mogą uzyskać specjalistyczną pomoc.

Tabela 6. Liczba osób z Powiatu Nowosądeckiego, którym udzielono pomocy w OIK w zakresie przemocy domowej w latach 2018-2020.

L.p.	Rodzaj udzielonej pomocy	Liczba osób z Powiatu Nowosądeckiego objętych pomocą OIK w Nowym Sączu w zakresie przemocy domowej
		2018	2019	2020
1.	Natychmiastowa pomoc psychologiczna	72	74	29
2.	Poradnictwo prawne	16	0	7
3.	Poradnictwo socjalne	0	0	0
4.	Inne poradnictwo specjalistyczne (pedagog, mediator, specjalista pracy z rodziną, terapeuta uzależnień)	19	19	-
5.	Schronienie do 3 miesięcy (hostel)	12	8	6

 

Program korekcyjno – edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie

        Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie koncentruje się głównie na działaniach adresowanych do osób doznających przemocy. Aby skutecznie zapobiegać przemocy i zwalczać jej negatywne skutki konieczne jest podjęcie szerokich działań wobec sprawców przemocy uwzględniających prowadzenie bezpośrednich oddziaływań korekcyjno – edukacyjnych jak i doskonalenie procedur interwencyjno - prawnych. Praca ze sprawcą jest jednocześnie odpowiedzią na zapotrzebowanie osób doświadczających przemocy, które oczekują zmiany zachowań sprawcy przemocy. Poddanie sprawcy pracy korekcyjnej daje szansę na to, że będzie on w stanie zmienić schemat postępowania.

        Oddziaływania korekcyjno - edukacyjne wobec osób stosujących przemoc w rodzinie prowadzone są w formie działań psychologicznych, edukacyjnych i socjalizacyjnych, ukierunkowanych na taką zmianę zachowań i postaw osób stosujących przemoc, która zmniejszy ryzyko dalszego stosowania przez nie przemocy oraz zwiększy ich zdolność do samokontroli agresywnych zachowań i do nawiązywania i podtrzymywania partnerskich relacji z członkami rodziny.

        Program korekcyjno - edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie, realizowany był przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu od 2008 do 2012 roku. W latach 2013- 2016 program realizował Sądecki Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu. W 2017, 2018 i 2019 roku PCPR podjęło się realizacji kolejnych edycji programu, jednak z uwagi na niewielkie zainteresowanie instytucji kierujących osoby do Programu korekcyjnego, nie był on realizowany.

 

5. DIAGNOZA ZASOBÓW INSTYTUCJONALNYCH

        W Powiecie Nowosądeckim funkcjonują następujące instytucje, których działanie związane jest z zapobieganiem i zwalczaniem przemocy w rodzinie:

• Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu

PCPR wykonuje zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej i przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Do zadań tych należy m.in.: prowadzenie specjalistycznego poradnictwa, udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach (zadanie realizowane jest przez Punkt Konsultacyjny Poradnictwa Specjalistycznego dla Rodzin, Dzieci i Osób Doświadczających Przemocy w PCPR), szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr z terenu powiatu, prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej, opracowanie realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia oraz zapewnienie osobom dotkniętym przemocą miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej, a także tworzenie i prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie oraz opracowywanie i realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.

• 16 Ośrodków Pomocy Społecznej

Ośrodki Pomocy Społecznej wykonują zadania gminy z zakresu pomocy społecznej i przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności polegające na przyznawaniu i wypłacaniu zasiłków, pracy socjalnej, tworzeniu gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie (opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia, tworzenie zespołów interdyscyplinarnych).

• Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

 

Do zadań komisji należy między innymi inicjowanie działań w zakresie zwiększania dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu; udzielania rodzinom dotkniętym problemem alkoholowym pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie; prowadzenia profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności wśród dzieci     i młodzieży; wspomagania działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych; inicjowanie działań w obszarze przeciwdziałania narkomanii i przeciwdziałania przemocy w rodzinie; podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego.

 

• Małopolski Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Nowym Sączu

oraz Poradnia dla Osób z Problemem Alkoholowym w Krynicy - Zdroju

• Powiatowa Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Nowym Sączu z filiami w Grybowie, Krynicy – Zdroju i Starym Sączu

 

Poradnie psychologiczno – pedagogiczne udzielają pomocy psychologiczno - pedagogicznej dzieciom, młodzieży oraz rodzicom, miedzy innymi poprzez: wspomaganie wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży, efektywności uczenia się, nabywania i rozwijania umiejętności negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów i problemów oraz innych umiejętności z zakresu komunikacji społecznej, problematyki uzależnień i innych problemów dzieci   i młodzieży, udzielanie pomocy psychologiczno -pedagogicznej dzieciom       i młodzieży z grup ryzyka, terapię zaburzeń rozwojowych i zaburzeń dysfunkcyjnych, prowadzenie edukacji prozdrowotnej wśród uczniów, rodziców i nauczycieli, wspomaganie wychowawczej funkcji rodzin.

• Sąd Okręgowy w Nowym Sączu i podległe mu Sądy Rejonowe w Gorlicach i Nowym Sączu

Sąd okręgowy rozpoznaje odwołania od orzeczeń wydanych przez sądy rejonowe, a więc funkcjonuje jako sąd II instancji (odwoławczy); jednocześnie rozpatruje niektóre sprawy o większym ciężarze gatunkowym, wymagające od sędziów dużego doświadczenia i praktyki (bardzo duża wartość roszczenia, poważne przestępstwa itp.) i wówczas funkcjonuje jako sąd I instancji. Sądy rejonowe, jako jednostki sądownictwa najbliższe dla obywateli, rozpatrują wszystkie sprawy, z wyjątkiem zastrzeżonych dla sądu okręgowego.

• Prokuratura Okręgowa w Nowym Sączu i Prokuratury Rejonowe w Gorlicach, Nowym Sączu i Muszynie

Prokuratury są zobowiązane, w sytuacji istnienia uzasadnionego podejrzenia, że doszło do popełnienia przestępstwa, do wszczęcia postępowania przygotowawczego celem sprawdzenia czy doszło do przestępstwa, wyjaśnienia okoliczności zdarzenia, zebrania i zabezpieczenia dowodów, ujęcia sprawcy, zastosowania, w uzasadnionych przypadkach, środka zapobiegawczego wobec sprawcy przemocy w formie dozoru policyjnego bądź tymczasowego aresztowania.

• Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu z podległymi Komisariatami w Grybowie, Krynicy – Zdroju, Łososinie Dolnej, Muszynie, Piwnicznej – Zdroju i Starym Sączu oraz Posterunkami w Gródku nad Dunajcem, Łącku, Nawojowej i Korzennej.

 

Do podstawowych zadań Policji – zgodnie z Ustawą o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku - należą: ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra; ochrona bezpieczeństwa   i porządku publicznego; inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi; wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w tym prowadzenie interwencji w przypadku występowania przemocy w rodzinie.

 

• Zakłady Opieki Zdrowotnej – publiczne i niepubliczne

• Szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne na terenie powiatu

• Poradnie życia rodzinnego

• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Nowym Sączu - Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu

• Punkty informacji, wsparcia i pomocy dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie działające przy ośrodkach pomocy społecznej

 

 

6. Mapa pomocy rodzinie uwikłanej w przemoc

 

 

IV. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ

 

L.P.	CEL SZCZEGÓŁOWY	DZIAŁANIA	TERMIN REALIZACJI	REALIZATOR/PARTNERZY
I.	Zwiększenie świadomości oraz wrażliwości społecznej wobec przemocy w rodzinie.	1. Rozpowszechnianie materiałów    edukacyjnych (ulotek, broszur, plakatów)    dotyczących zjawiska przemocy    w rodzinie 2. Dostarczanie informacji o instytucjach    udzielających pomocy i wsparcia osobom    doświadczającym przemocy w rodzinie 3. Dalsze diagnozowanie problemu przemocy    w Powiecie Nowosądeckim	2021- 2025	PCPR w Nowym Sączu/ ośrodki pomocy społecznej, policja, sądy, szkoły, placówki służby zdrowia działające na terenie Powiatu Nowosądeckiego
II.	Podejmowanie działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie	1. Realizacja programów profilaktycznych    mających na celu udzielenie    specjalistycznej pomocy (zwłaszcza    w zakresie promowania i wdrażania    prawidłowych metod wychowawczych    w stosunku do dzieci w rodzinach    zagrożonych przemocą w rodzinie) 2. Wczesne rozpoznanie i reagowanie    w sytuacjach, w których istnieje    podejrzenie występowania przemocy    w rodzinie	2021 - 2025	PCPR w Nowym Sączu/ ośrodki pomocy społecznej, placówki opiekuńczo – wychowawcze, poradnie psychologiczno – pedagogiczne, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych działające na terenie Powiatu Nowosądeckiego
III	Podejmowanie działań na rzecz ochrony osób doświadczających przemocy w rodzinie	1. Udzielanie specjalistycznej pomocy    psychologicznej i prawnej osobom    doświadczającym przemocy w rodzinie 2. Współpraca z instytucjami    prowadzącymi hostele, domy samotnej    matki 3. Tworzenie warunków dla rozwoju grup    wsparcia dla osób doświadczających    przemocy w rodzinie 4. Praca socjalna z osobami doznającymi     przemocy 5. Realizacja Programu korekcyjno –    edukacyjnego dla osób stosujących    przemoc w rodzinie	2021 - 2025	PCPR w Nowym Sączu/ ośrodki pomocy społecznej, policja, sąd, placówki opiekuńczo – wychowawcze, poradnia psychologiczno – pedagogiczna, Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Nowym Sączu, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych działające na terenie Powiatu Nowosądeckiego
IV	Podnoszenie jakości pracy służb zajmujących się problemem przemocy w rodzinie	1. Zapewnienie interdyscyplinarnych    szkoleń dla służb podejmujących    działania na rzecz rodzin    uwikłanych w przemoc 2. Udział w szkoleniach, konferencjach    tematycznych 3. Spotkania konsultacyjno – informacyjne    dla przewodniczących zespołów    interdyscyplinarnych	2021 - 2025	PCPR w Nowym Sączu/ ośrodki pomocy społecznej działające na terenie Powiatu Nowosądeckiego

 

 

V. Założenia organizacyjne i merytoryczne do realizacji programu korekcyjno – edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie w powiatowym centrum pomocy rodzinie w nowym sączu

 

Program korekcyjno – edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie stanowi uzupełnienie różnych form interwencji prawnych i administracyjnych podejmowanych wobec sprawców przemocy. Podstawowym celem tych wszystkich działań jest powstrzymanie sprawców i zakończenie przemocy w rodzinie. Należy podkreślić pomocniczą a nie zasadniczą role tych programów. Podstawową rolę w całości oddziaływań na sprawców przemocy powinny odgrywać stosowne interwencje karno – administracyjne.

 

1. Kryteria prawne – formalne

• Realizacja oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie należy do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat - art. 6 ust. 4 pkt. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie: opracowywanie i realizacja programów oddziaływań korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie (Dz. U. z 2020 r. poz. 218).

• Zadaniem własnym powiatu, wynikającym z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jest opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie – art. 6 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2020 r., poz. 218).

Realizacja przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu Programu korekcyjno – edukacyjnego dla osób stosujących przemoc
w rodzinie jest działaniem ujętym w Powiatowym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Osób Doświadczających Przemocy w Powiecie Nowosądeckim

• Przeznaczenie środków finansowych na realizację programu korekcyjno – edukacyjnego: wynagrodzenia kadry prowadzącej program; materiały do prowadzenia zajęć i obsługi programu (materiały biurowe, toner, flipcharty itp.); wynagrodzenie osób dodatkowych (działania monitorujące, księgowość, rekrutacja).

        2. Standardy organizacyjne

 

2.1. Miejsce realizacji

Zajęcia prowadzone są w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu, w godzinach popołudniowych, poza godzinami pracy Centrum. Sala w której odbywają się grupowe zajęcia korekcyjno – edukacyjne jest przystosowana do pracy z grupą ok. 15 osób, z możliwością ułożenia krzeseł w krąg, jest wyposażona w tablicę do pisania kredą, tablicę typu flipchart, odbiornik TV oraz DVD. Ponadto realizatorzy dysponują pomieszczeniem do pracy indywidualnej, w której mają miejsce indywidualne spotkania z uczestnikami Programu, jak również wzajemne konsultacje osób realizujących program.

2.2. Kwalifikacje prowadzących

Zgodnie z § 9 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-           edukacyjne (Dz. U. 2011 nr 50 poz. 259) oddziaływania korekcyjno - edukacyjne prowadzone są przez osoby, które:

− ukończyły studia II stopnia na jednym z kierunków: psychologia, pedagogika, pedagogika specjalna, nauki o rodzinie, politologia, politologia i nauki społeczne w zakresie pedagogiki opiekuńczo - wychowawczej, resocjalizacji lub pracy socjalnej albo na innym kierunku uzupełnionym studiami podyplomowymi w zakresie psychologii, pedagogiki, resocjalizacji;

− posiadają zaświadczenie o ukończeniu szkoleń w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w wymiarze co najmniej 100 godzin, w tym w wymiarze 50 godzin w zakresie pracy z osobami stosującymi przemoc w rodzinie;

− mają udokumentowany co najmniej 3-letni staż pracy w instytucjach
   realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

 

3. Standardy merytoryczne

 

3.1. Rekrutacja do Programu.

 Rekrutacja do Programu prowadzona jest w formie współpracy z instytucjami tj. sądy, prokuratura, ośrodki pomocy społecznej, ośrodki terapii uzależnień, a także z przewodniczącymi zespołów interdyscyplinarnych w gminach Powiatu Nowosądeckiego, poprzez przekazanie informacji do poszczególnych instytucji, jak również poprzez spotkania z przedstawicielami poszczególnych instytucji majce na celu przekazanie informacji o programie, jego istocie, sposobie realizacji i celach.

3.2. Podstawa teoretyczna

Podstawą realizowanego w PCPR w Nowym Sączu Programu korekcyjno – edukacyjnego jest program interwencyjny dla sprawców nadużyć w rodzinie – tzw. „Program z Duluth”. Zajęcia przygotowywane są na podstawie scenariusza zajęć opracowanego przez Fundację im. Stefana Batorego na podstawie programu „Education Groups For Men Who Batter – The Duluth Model”.

3.3 Diagnoza uczestników

Wszyscy uczestnicy Programu korekcyjno – edukacyjnego, przed rozpoczęciem zajęć grupowych uczestniczą w co najmniej dwóch sesjach indywidualnych:

        - sesji kwalifikującej do Programu, która ma na celu stwierdzenie, czy osoba użyła siły, czy przyznaje się do tego, czy ma świadomość, że potrzebuje pomocy, a także zapoznanie z Programem oraz sposobem jego realizacji;

- sesji diagnozującej, mającej na celu szczegółowy opis zachowań i postaw przemocowych, a także ogólną charakterystykę środowiska rodzinnego, sytuacji zawodowej, kontaktów z wymiarem sprawiedliwości oraz zapoznanie uczestnika z kontraktem skonstruowanym na potrzeby Programu.

Po zakończeniu zajęć grupowych uczestnicy Programu biorą udział w indywidualnych zajęciach podsumowujących ich udział w Programie korekcyjno – edukacyjnym.

        Istnieje możliwość udziału uczestników Programu w sesjach indywidualnych wg potrzeb zgłaszanych przez prowadzących grupowe  zajęcia korekcyjne lub też przez samych uczestników.

3.4. Program korekcyjno – edukacyjny realizowany w PCPR ma na celu:

• uświadomienie sprawcy czym jest przemoc;
• uzyskanie przez sprawcę świadomości własnych zachowań przemocowych wobec bliskich;
• rozpoznanie przez sprawcę sygnałów ostrzegawczych zapowiadających zachowania przemocowe;
• opracowanie „planu bezpieczeństwa” zapobiegającemu użyciu siły i przemocy;
• nabycie nowych umiejętności służących rozwiązywaniu konfliktów w rodzinie bez używania agresji;
• naukę umiejętności partnerskiego układania relacji w rodzinie, uczenie się korzystania z pomocy innych;
• naukę umiejętności konstruktywnego wyrażania uczuć.

 

3.5.     Zajęcia grupowe prowadzone są w formie:

• mikreoedukacji służącej dostarczeniu sprawcom przemocy domowej informacji na temat dynamiki procesu przemocy, jej form i przejawów, konfrontowaniu przekonań i postaw, przy pomocy których sprawcy usprawiedliwiają stosowanie przemocy, ukazaniu, w jaki sposób zachowania sprawcy krzywdząco wpływają na członków rodziny i ich wzajemne relacje;
• treningów służących rozwijaniu konstruktywnych umiejętności kontroli emocji i zachowań, nauce nowych sposobów radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych i pomagających utrzymać satysfakcjonujące relacje z ludźmi bez używania przemocy, rozwijaniu umiejętności asertywnych.

3.6.     Obszary tematyczne realizowane na zajęciach:

• Definicja przemocy, formy i cykl przemocy
• Złość a alternatywne formy zachowania
• Mój plan bezpieczeństwa
• Zastraszanie i onieśmielanie
• Uczucia i przemoc emocjonalna
• Izolacja
• Szczerość i odpowiedzialność
• Zaprzeczanie, pomniejszanie, obwinianie
• Przemoc a szacunek seksualny
• Męskie przywileje, przemoc ekonomiczna i wykorzystywanie dzieci
• Partnerstwo
• Wymuszanie i grożenie a negocjacje i sprawiedliwość.

3.7. Organizacja prowadzenia zajęć

Łączny czas Programu obejmuje co najmniej 60 godzin zajęć korekcyjno- edukacyjnych (w tym min. 2 sesje indywidualne z każdym uczestnikiem zajęć). Zajęcia grupowe odbywają się 1 raz w tygodniu, w godzinach popołudniowych. Ponadto, po zakończeniu zajęć grupowych uczestnicy Programu biorą udział w indywidualnych zajęciach podsumowujących ich udział w Programie korekcyjno – edukacyjnym. Zajęcia grupowe prowadzone są przez parę trenerów – kobietę i mężczyznę.

Działania podejmowane przez realizatorów programu są odpowiednio dokumentowane.

 

4.           MONITORING I EWALUACJA PROGRAMU KOREKCYJNO – EDUKACYJNEGO

Monitoring i ewaluacja obejmują:

• ocenę postępów każdego uczestnika w Programie na podstawie obserwacji osób prowadzących grupę (kryteria: obecność, nie stosowanie przemocy, trzeźwość, zaakceptowanie – przyznanie się do stosowania przemocy, zastosowanie poznanych technik, zwracanie się o pomoc, świadomość procesu, aktywne zaangażowanie, otwarcie się, delikatny sposób wyrażania się, odpowiedzialność w sprawach finansowych).

Powyższe kryteria służą również do oceny kwalifikacyjnej do zwolnienia z Programu.

• badanie efektywności Programu po jego zakończeniu (w formie ankiety dla uczestników zajęć);
• nawiązanie kontaktu z rodzinami sprawców i ew. tymi osobami, wobec których sprawcy stosowali przemoc;
• monitorowanie uczestników programu po jego zakończeniu, poprzez nawiązanie kontaktu z Ośrodkami Pomocy Społecznej właściwymi ze  względu na miejsce zamieszkania uczestników zajęć, Policją, sądem, zespołami  interdyscyplinarnymi w gminach.

5. ZAKOŃCZENIE PROGRAMU

Każdy uczestnik, który regularnie uczestniczył w zajęciach (dopuszcza się maksymalnie 2 nieobecności na zajęciach grupowych) otrzymuje zaświadczenie o jego ukończeniu, z podaniem czasu trwania Programu.

 

VI. Monitorowanie i ewaluacja programu

 

Monitorowanie Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Osób Doświadczających Przemocy w Rodzinie na lata 2021-2025 będzie prowadzone corocznie przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu. W ramach monitoringu będą zebrane informacje ilościowe i jakościowe przekazywane przez jednostki uczestniczące w jego realizacji.

W oparciu o zebrane dane PCPR, jako podmiot odpowiedzialny za koordynację realizacji Programu corocznie dokonywało będzie ewaluacji Programu. Ewaluacja ma na celu dostarczenie informacji, czy cele są właściwie realizowane, jaka jest trafność, skuteczność i efektywność Programu oraz wskazanie potrzeb ew. zmian na przyszłość.

Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu będzie przedkładał Radzie Powiatu Nowosądeckiego roczne sprawozdanie z realizacji Programu, które będzie stanowiło integralną część corocznego sprawozdania
z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie.

 

VII. Przewidywane efekty realizacji programu

• Zmiana postaw społeczeństwa wobec przemocy w rodzinie
• Wzrost liczby osób profesjonalnie pomagającym osobom doświadczającym przemocy i sprawcom przemocy w rodzinie
• Wzrost liczby placówek udzielających pomocy osobom doświadczającym przemocy
• Spadek liczby przypadków przemocy w rodzinie
• Spadek liczby rodzin, w których interwencje Policji i innych służb zajmujących się przemocą w rodzinie podejmowane są wielokrotnie
• Zwiększenie skuteczności i dostępności pomocy w Powiecie Nowosądeckim
• Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.

VIII. Źródła finansowania programu

• Budżet Powiatu Nowosądeckiego
• Budżet Państwa (dot. realizacji zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat)